Wat hebben we aan natuur in Best - MooiBest

Best ligt aan de noordelijke rand van de Kempen, ten noorden van de  Kempische zandrug. Een deel van Best ligt op de sandr (zandrug) die  ooit in een ijstijd is ontstaan. Zo zijn de wijken Heivelden en  Heuveleind gebouwd op in feite een bodem bestaande uit zandvlaktes die  weer op leempakketten liggen. Voor de wijken er kwamen, waren het  overigens uitgebreide landerijen. In De Vleut is een deel van de bodem  ontstaan doordat ooit de Maas hier een kronkel maakte en de bodem tot  meer dan dertig meter diep uitsleet, waarna deze volwaaide met  leemdeeltjes. Daar waar de provincie Brabant overwegend zandgrond kent,  kent dat deel van De Vleut dus vrijwel ondoordringbare leemgrondlagen  die ook heel diep komen. Onder een groot deel van Best vinden we  overigens die leemlagen. Ze zijn alleen niet overal even dik en diep.

Zouden  we de natuur in en rond Best ongestoord haar gang laten gaan, dan zou  er in enkele tientallen jaren tijd een enorm dik en ondoordringbaar woud  ontstaan. Waarom is dat woud er nu dan niet zult u zeggen...

De  VOC is er vooral de oorzaak van dat de bomen weg zijn. Het gewest  Holland zag eeuwenlang in Brabant een mooi wingewest en als eerste  haalden ze hier de bomen weg om daarmee de steden en de schepen te  bouwen. In Brabant ontstonden als gevolg daarvan zandverstuivingen en  heidegebieden.

Brabant was tot 1900 vrij dun bevolkt en het  was vooral een arme provincie. Herbeplanting was geen verplichting en  men dacht er waarschijnlijk niet eens aan om zoiets te doen. De  zandgronden kwamen door die aantasting van de natuur steeds verder bloot  te liggen.

We kennen weinig 'echte' natuur in Best. In feite  is al het groen door de mens geplaatst of gecreëerd. Het meest  natuurlijke is dan nog natuurgebied De Scheeken in het noorden van De  Vleut. Dit gebied was het laatste stukje vasteland Nederland dat  ontgonnen werd. Het was lang veel te nat om er veel te kunnen doen.

De  Scheeken is te bezoeken, maar het gebied is niet erg makkelijk  bereikbaar en ook nog altijd erg nat. Niet veel mensen gaan die richting  op. Er zijn plannen om ook dit gebied beter voor dagrecreatie te  openen.

Extreem veel drukker is het in de bossen rond het Joe  Mann theater. Deze bossen zijn ooit aangelegd om de mijnbouw in Limburg  te kunnen voorzien van hout. De gangen in de mijnen werden gestut met  Brabants naaldhout. De mijnen gingen dicht, de bossen mochten  doorgroeien. Gaandeweg worden deze bossen echt volwassen en neemt het  bijna industrieel aangelegd zijn er van minder de overhand. De rechte  paden in het bos geven nog wel goed aan dat efficiëntie de bovenhand  voerde bij de aanleg.

Ten zuiden van die bossen liggen enkele  plassen. Deze plassen zijn deels ontstaan door winning van grond, zand  en grint voor de snelwegen. Enkele andere gaten zijn historisch zo  ontstaan door zandverstuivingen nadat de oerbossen gekapt waren. Er is  ook sprake van water dat 'spontaan' uit de bodem kwelt. Deels zien we  dat ook in het noorden van de Vleut in het Broek.

Er bleef na  de aanleg van de snelweg een volgelopen gat langs de snelweg over en  een ondernemer heeft ooit voor het symbolische bedrag van 1 gulden dit  volgelopen gat overgenomen. Met tientallen vrachtwagens is zand  aangevoerd om een strand te creëren en het is nu een prachtige plas met  er omheen verschillende horeca gelegenheden en prima dagrecreatie  mogelijkheden. Er vinden ook regelmatig festivals op het terrein plaats.

In  de noordelijke hoek tussen de snelweg en het kanaal vinden we het  (verplaatste) monument van Joe Mann. Deze Amerikaanse soldaat overleed  september 1944 toen hij zijn lichaam op een granaat wierp om daarmee  zijn collega's het leven te redden. Vanwege de later aangelegde snelweg  is het monument enkele tientallen meters verplaatst. Het gebied achter  het monument bestaat tegenwoordig uit bos en een enorm heidegebied. Het  is recent weer aangepakt om de heide een kans te geven. We zijn zo  gewend geraakt aan de heide dat we blijkbaar het idee hebben dat dit een  natuurlijke situatie voor de lokale natuur is. Dat is allerminst zo,  maar we slopen het bos dus nu actief om onnaturlijke heide gebied te  creëren. Ook dat noemen we 'natuur'. Het is er overigens wel mooi maar  het is volledig aangelegde natuur en totaal niet natuurlijk voor het  gebied.

Hier ziet u zo'n stukje waarbij links het bos is verdwenen en heide  een kans gaat krijgen. Er lopen ook schapen om het gras weg te vreten.  Die schapen moeten flink aan de bak, zoveel werd me recent al wel  duidelijk.

We hebben in Best ook vrij  uitgestrekte landerijen. Dat is te "danken" aan de ruilverkaveling die  eind jaren zeventig voltooid was. Kleine, niet rendabele, percelen met  er omheen houtwallen en rijen populieren werden samengevoegd tot grote  plakken (akkers) en het kleinschalige coulissenlandschap ging steeds  meer lijken op de Hollandse polders met enorme vergezichten. Sommigen  vinden het mooi, anderen missen de verrassingen van de kleine akkers met  bij iedere akker een ander uitzicht. Net als elders in Brabant  verdwenen de houtwallen.

Er zijn enkele wandelingen uitgezet in het buitengebied. De Klompenroute is één zo'n wandeling. Ook de boerderijen route  is een heel interessante wandeling. Ook regionale wandelrouters lopen  door het gebied. Die klompenroute loopt langs waar de bomen voor de  klompen groeiden en langs de plekken waar ooit de klompenfabrieken  stonden. Klompenfabrieken is een groot woord. Vaak waren het schuren  waar in de loop van de tijd steeds meer machinaal gewerkt werd, tot de  klompenindustrie hier geheel verdween. De klompenindustrie ontstond hier  doordat de populier hier goed groeide en de boeren in de winter tijd  hadden om hun karige inkomen aan te vullen met het maken van klompen.

Binnen  de bebouwde kom van Best zijn er enkele kleinschalige parken. Zo is er  het Wilhelminapark. Dit ontstond min of meer onder de  hoogspanningsdraden waaronder op een gegeven moment niet meer gebouwd  mocht worden. Het werd dus een groenstrook toen de landerijen aldaar in  de jaren tachtig met huizen volgebouwd werden.

In het centrum  is er ook de koetshuistuin. Dit was voor de Tweede Wereldoorlog de tuin  van een huis dat in 1944 bij de bevrijding van Best onherstelbaar  verwoest werd.

Hier nog een laatste foto van dit na de oorlog gesloopte huis.

In de nog altijd bestaande tuin een monument voor de 'Schotse'  brigade die zo hard om de bebouwde kom van Best gevochten heeft. Het was  in naam een Schotse brigade. In de Eerste Wereldoorlog was het nog echt  een Schotse brigade, maar toen in de verschillende grote veldslagen de  mannen uit de verschillende regionale regimenten massaal afgemaakt  werden, kwamen hele dorpen zonder mannen te zitten. Na de Eerste  Wereldoorlog bleef het dus wel in naam een Schots regiment, maar de  soldaten kwamen vanuit heel het Verenigde Koninkrijk.

De Vleut  werd overigens al eerder tijdens de luchtlandingen rondom Market Garden  door de Amerikaanse 101ste Screaming Eagles brigade bevrijdt. Die  mannen werden later wereldberoemd vanwege het beleg rondom Bastogne.

Er is ook het Kruispark, alwaar het oorlogsmonument staat.

Aan  de rand van de Salderes is ook nog een strook met groen gerealiseerd.  Leuk om er met de hond te lopen, maar niet mooi genoeg om er speciaal  naar toe te gaan.

Eén van interessantste routes  in Best is de Sint-Oedenrodeseweg die overgaat in de Nieuwstraat,  Hoofdstraat en Oirschotseweg. Deze Oost-West verbindingsroute was vooral  een lokale weg voor mensen uit de directe omgeving.

Ze liep  in feite tussen de droge zuidelijke gronden en de natte noordelijke  gronden. Net de strook ertussen was het best begaanbaar toen mensen ooit  hun eerste stappen in de regio gingen zetten. De boerderijen kwamen dan  ook vooral ook langs die strook te staan. Dit was mede omdat ook net  ten noorden van die lijn makkelijk drinkwater te vinden was. Je hoefde  niet ver te graven voor je het grondwater bereikte. Ideaal voor  boerderijen.

Ook de kerk kwam uiteraard langs die weg te staan  en dan ook nog eens op een hoog punt dat altijd droog bleef. Deze weg  was verre van recht, want ze liep met het landschap mee. De 100 bochten  weg was lange tijd de volksbenaming voor deze weg.

Met de  toenemende snelheid van het verkeer nam langs de weg het aantal bomen  met littekens gaandeweg toe. Bij 'verbeteringen' aan de weg zijn heel  wat hoekjes en bochten verdwenen. Ook is de weg enorm veel breder  geworden. Daar waar de boerderijen eerst tot wel 10 meter van de weg af  lagen, zien we nu dat sommige boerderijen bijna tegen de weg aan zijn  komen te liggen.

Eén van de meest opvallende voorbeelden is  helaas enkele jaren geleden gesloopt. Een logische sloop voor het feit  dat je er wilt wonen, maar historisch gezien wel jammer.

U  ziet hier een foto van die nu niet meer bestaande boerderij. Dit was de  boerderij op de Sint-Oedenrodeseweg 22. Er is nu een mooie nieuwe  woonboerij geplaatst. Deze staat weer verder van de weg af en opvallend  genoeg is de nieuwe woning met de kop de andere kant op geplaatst.  Opvallend omdat de andere langgevel woonboerderijen hun kop langs deze  weg naar het zuiden hebben gericht. Dat heeft blijkbaar geen aandacht  gehad van de architect. (Geen historisch besef, of een bewuste keuze?)

De boerderij zelf was enorm oud, maar de buitenmuur was er in de  jaren zeventig voor gemetseld. De boerderij was ondertussen helemaal  tegen de weg aan komen te liggen.

Een mooi en in 2017 nog wel  bestaand element op de Sint-Oedenrodeseweg is het feit dat er  doorkijkjes zijn. Tussen de lintbebouwing liggen er nog altijd akkers.  Het kost moeite om te voorkomen dat we het niet alsnog dichtbouwen. Heel  wat percelen zijn in de loop van de tijd gesplitst waarna er op ieder  deel weer een nieuw huis gezet werd. Al jaren wordt er voor gepleit de  doorkijkjes te handhaven, maar het blijft lastig en er is ook geen  wettelijke bescherming tegen steeds verder volbouwen.